Od problemów z jakością funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, pod auspicjami poselskiego Zespołu na rzecz Nowej Konstytucji, rozpoczęto publiczną debatę na temat koniecznych zmian ustrojowych. Ma być ona przyczynkiem do wyeliminowania patologii z sądów i prokuratur. Czy nowa Konstytucja RP będzie gotowa na stulecie odzyskania niepodległości, przypadające w 2018 roku?
W debacie poświęconej nierównym relacjom na linii obywatele – wymiar sprawiedliwości, udział wzięły m.in. osoby poszkodowane przez polskie sądy. To obywatele bezpodstawnie skazywani na wielomiesięczny areszt czy w majestacie prawa pozbawiani uczciwie zarobionych pieniędzy. Tłem do problemu były m.in. historie bohaterów z opartego na faktach obrazu „Układ zamknięty”, opowiadającego o trzech przedsiębiorcach, którzy wskutek zmowy zostali oskarżeni o działalność w grupie przestępczej.
Wesprzyj nas już teraz!
– Gdyby nie wady ustrojowe, które zapewniły sędziom, prokuratorom, szeroko pojętemu wymiarowi sprawiedliwości całkowity brak zewnętrznej kontroli społecznej, to do takich patologii by nie dochodziło. Być może znajdziecie Państwo też inne przyczyny takiej sytuacji, ale chcieliśmy skonfrontować – te żywe, ludzkie przypadki krzywdy, które wynikają z patologii w bardzo ważnej, trzeciej w Polsce, władzy sądowniczej – z ustrojem i zastanowić się co należy zmienić. Jak w nowej Konstytucji RP zagwarantować bezpieczeństwo obywatela od niesprawiedliwości sądowej – podkreślił poseł Janusz Sanocki (niezrzeszony.)
Rozpoczęta dyskusja ma przynieść też koncepcje rozwiązań w obecnym systemie. Założenia są takie, by przy wsparciu Ministerstwa Sprawiedliwości wypracować mechanizm rozpatrywania spraw, w których dochodziło do wydania niesprawiedliwych wyroków sądowych. Powstać ma swego rodzaju „komisja prawdy”. Takie rozwiązania mogłyby rozpocząć funkcjonować już w obecnym kształcie prawa.
Jak zauważył Kornel Morawiecki, poseł Kukiz’15, przewodniczący poselskiego Zespołu na rzecz Nowej Konstytucji, publiczna debata ma na celu stworzenie nowej Konstytucji RP, ale prace nieprzypadkowo rozpoczęto od problemów w wymiarze sprawiedliwości. – Przede wszystkim szeroko pojęta sprawiedliwość, to wielka wartość, na której powinno opierać się każde prawo. Drugim powodem jest stan obecny: powszechne poczucie krzywdy i stronniczość w wyrokach sądów i działaniach prokuratury. Organy te są silne wobec słabych i słabe wobec silnych. Zamiast chronić obywateli przed przestępcami, w dużej mierze chronią przestępców przed państwem – podkreślił Morawiecki w swoim przesłaniu do uczestników debaty.
Parlamentarzysta z uwagi na stan zdrowia musiał zrezygnować z udziału w dyskusji. Jak dodał, dokonywane w ostatnim ćwierćwieczu zmiany m.in. w kodeksie postępowania cywilnego, stały się narzędziem ekonomicznego wyniszczania Narodu Polskiego.
– Poprawa tego stanu rzeczy wydaje się być nawet silniejsza od nowej konstytucji i możliwa w ramach obecnego ustawodawstwa. Trzeba, żeby sędziowie nie orzekali w sprzeczności z obecną Konstytucją RP, żeby orzekali wedle własnego sumienia, żeby byli naprawdę niezależni. Do tego przecież są zobowiązani. Jak bardzo poprawiłoby to słuszność wyroków – dodał.
Zdaniem Morawieckiego, godność sędziego powinna być „ukoronowaniem kariery, a nie przywilejem młodości”. Cenna byłaby też zasada powszechnej obieralności funkcyjnych stanowisk w sądach i prokuraturach. To zapobiegałoby wyobcowaniu aparatu władzy sadowniczej ze społeczeństwa. Temu samemu celowi służyłoby też wprowadzenie ławy przysięgłych w orzecznictwie ciężkich przypadków. – Wymiar sprawiedliwości ma działać zgodnie z odczuciami zwykłych ludzi. Ma pomagać ogółowi i Polsce – dodał poseł.
Morawiecki wyraził nadzieję, że rozpoczęta debata przysłuży się tym celom oraz przybliży szanse na stworzenie nowej, sprawiedliwej Konstytucji RP, a projekt uda się zrealizować w 2018 roku, na stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę.
Na potrzeby rozpoczętej debaty w środowiskach lokalnych powstawać mają komitety obywatelskie, które będą gromadzić i dokumentować przypadki złego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Te środowiska staną się też miejscem dla kolejnych debat nt. niezbędnych zmian.
Marcin Austyn
