Adam Zamoyski, pomimo polskiego pochodzenia, dobitnie poświadczonego arcypolskim nazwiskiem, jest pisarzem brytyjskim piszącym po angielsku. Niemniej jednak gros swoich książek poświęca przybliżaniu anglojęzycznemu światu tematyki polskiej, czy to opowiadając losy ostatniego polskiego króla, czy najwybitniejszego naszego kompozytora, czy też pilotów służących pod biało-czerwoną szachownicą. Ostatnia jego praca relacjonuje tło, przebieg i skutki najważniejszej bitwy dwudziestego stulecia – polsko-bolszewickiego starcia pod Warszawą w roku 1920.
Wytrawny brytyjski statysta, lord D’Abernon określił warszawską batalię mianem osiemnastej najważniejszej bitwy w dziejach świata, stawiając ją na równi z Maratonem, Poitiers czy Waterloo. Jego znacznie młodszy kolega w pełni podziela tę opinię, stwierdzając, iż była ona krytycznym punktem w rozwoju europejskiej cywilizacji.
Wesprzyj nas już teraz!
Zdając sobie sprawę z ograniczoności wiedzy zachodniego czytelnika, zarówno o historii Polski, jak i o naturze komunizmu, autor postawił na prostotę i komunikatywność. Nie wchodząc z szczegóły dyplomatyczno-polityczne, skupia się na aspektach stricte militarnych – zwięźle, dynamicznie, potoczyście – można by rzec: po ułańsku. Takie ujęcie sprawy – w formie dla każdego dostępnej syntezy – przynosi nie mniejszą korzyść również czytelnikowi polskiemu. Zagadnienia tak ważne dla naszej świadomości narodowej powinniśmy wszak znać przede wszystkim w szerokim ujęciu popularnym.
I choć, niestety, od czasu do czasu, zwłaszcza w kwestiach ogólniejszych, z autora „wychodzi Anglik”, z góry spoglądający na „egzotyczną” Europę środkowo-wschodnią, bynajmniej jednak nie żywi on (co wcale nierzadko zdarza się zachodnim historykom) sympatii prosowieckich.
Sprawnie poprowadzony tok narracji zdecydowanie ubogaca setka znakomitych fotografii, wprost przenoszących nas o dziewięć dekad wstecz, ponadto tuzin map i siedem propagandowych plakatów. Ciekawa rzecz.
Jerzy Wolak
Adam Zamoyski, Warszawa 1920. Nieudany podbój Europy. Klęska Lenina, przeł. Michał Ronikier, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
Tekst powyższy został opublikowany w nr. 15 magazynu„Polonia Christiana”.
