Pion śledczy IPN skieruje do wschodnich sąsiadów wnioski o pomoc prawną w sprawie tzw. operacji polskiej – masowych mordów ludności polskiej przebywającej na terenie ZSRR, do których doszło w latach 1937–1938. Chce poznać m.in. sprawców zbrodni.
– Wnioski będą gotowe w tym miesiącu. Zostaną skierowane do prokuratury Federacji Rosyjskiej, Republiki Białorusi i Ukrainy – powiedział w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Marek Rabiega, naczelnik pionu śledczego szczecińskiego IPN.
Wesprzyj nas już teraz!
Śledczy będą chcieli poznać m.in. listy ofiar, a także nazwiska funkcjonariuszy NKWD uczestniczących w zbrodniach, a także ustalić miejsca, gdzie dokonywano egzekucji.
Akcję eksterminacji ludności polskiej zamieszkującej tereny ZSRR Sowieci rozpoczęli 80 lat temu. Na podstawie rozkazu operacyjnego nr 00485 ludowego komisarza spraw wewnętrznych Związku Sowieckiego Nikołaja Jeżowa z 11 sierpnia 1937 roku aresztowano Polaków przebywających na terenie Związku Sowieckiego.
Z poczynionych na obecnym etapie śledztwa ustaleń wynika, że rozkaz Jeżowa wskazywał, iż aresztowaniu podlegają członkowie POW, ponadto pozostający na terenie ZSRR żołnierze polscy wzięci do niewoli w czasie wojny polsko-bolszewickiej, emigranci z Polski niezależnie od czasu ich emigracji do ZSRR, mieszkańcy dawnego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy znaleźli się w granicach ZSRR w wyniku ustaleń traktatu ryskiego z 1921 roku, byli działacze PPS, polscy duchowni, nauczyciele, urzędnicy, uchodźcy polityczni z Polski, działacze polonijni, zamożniejsi rolnicy, pracownicy służby leśnej i rzemieślnicy.
W dalszej części owego rozkazu polecono, by wszyscy aresztowani zostali podzieleni na dwie kategorie, a mianowicie pierwszą kategorię – podlegającą rozstrzelaniu i drugą kategorię – podlegającą osadzeniu w więzieniach i łagrach z wyrokami od 5 do 10 lat. Zakazano ponadto zwalniania z więzień i łagrów więźniów kończących swoje wyroki, a skazanych z podejrzeniem o szpiegostwo na rzecz Polski. Sprawy tych osób miały zostać ponownie rozpoznane przez Specjalną Komisję ZSRR.
Akcję polegającą na likwidacji ludności polonijnej w ZSRR formalnie zakończyła decyzja NKWD i Rady Komisarzy Ludowych ZSRR z dnia 15 listopada 1938 roku, mimo tego represje wobec Polaków trwały nadal.
Wedle danych NKWD w okresie od 15 sierpnia 1937 roku do 15 listopada 1938 roku na terenie ZSRR zostało aresztowanych, a następnie skazanych 139 835 osób narodowości polskiej, w tym 111 091 osób skazano na kary śmierci, zaś 28 744 osoby pozbawiono wolności w obozach pracy przymusowej, w warunkach zagrażających biologicznej egzystencji.
Źródło: rp.pl/IPN
luk
